Başlıca Öğretim Yöntemleri Şunlardır:

* Anlatma,   

* Tartışma,  

* Örnek Olay,  

* Gösterip Yaptırma,   

* Problem Çözme,

* Deney,  

* Proje Tabanlı Öğrenme,   

*  Bireysel Çalışma.

 

ANLATIM (SUNU) YÖNTEMİ    

Öğretmenin olgu, bilgi ve ilkeleri sözel olarak sunması ile gerçekleşen bir yöntemdir. Öğrenciler öğretmenin sunduklarını not alabilirler. Tartışma ya da soru sorma düzeyinde bir katılım yoktur. Bilgilerin kısa sürede gruba sunulması, açıklanması, öğrencilerin öğrenme isteklerinin yönlendirilmesi sağlanabilir.

Öğretmenin merkezde olduğu bir öğretim yaklaşımıdır. Sınıf ortamında bir konunun öğretmen tarafından anlatılarak, öğretilmesi şeklinde uygulanır. Sunuş yoluyla öğretim stratejisinde ve daha çok bilgi düzeyindeki hedef alanlarının kazandırılmasında kullanılır. En eski öğretim yöntemi olarak kabul edilir.

KULLANIMI  : Bu yöntem, derse giriş yaparken, konuyla ilgili bilgiyi aktarırken kullanılır. Daha çok sunuş yoluyla anlatım stratejisinde ve bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır. Soyut konuların işlenmesine en uygun yöntemdir. Ayrıca yeni bir konuya giriş yaparken, ders ya da konuya ilgi çekmek isterken, öğrenciler küçük grup ya da bireysel etkinliklere başlamadan önce ortak altyapı oluştururken ve temel bilgileri sunarken kullanılır.

Anlatım Yönteminin Özellikleri :

Ø      Öğretmen merkezlidir,

Ø      Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarılır,

Ø      Dinleyenler konuyla ilgili organize bir görüş kazanır,

Ø      Öğrencilere kısa zamanda çok bilgi verilir,

Ø      Öğrencilere dinleme alışkanlığı kazandırır, not tutma becerisini geliştirir,

Ø      Uygulanması kolay ve ekonomiktir.

Kazandırılacak davranışlar bilgi ve kavrama düzeyinin üzerinde ise; bilgiler karışık ve ayrıntılı ise; öğrenci katılımı gerekli ve önemli ise; öğrencilerin yetenek düzeyleri ortalamanın altında ise anlatım yönteminin kullanımı uygun olmaz. Anlatım yöntemi ile verilen derslerde öğrenciler öğrenmeye etkin olarak katılmaz, pasiftir. Öğretmenin öğrencilerin anlayıp anlamadıklarını kontrol etme fırsatı yoktur.

Anlatım yöntemi kullanan öğretmen; dersine iyi hazırlanır, düzenli bir öğretim planı hazırlar, planında anlatım sürelerini sınırlar. Ders sunumunu öğrencilere ilginç gelecek şekilde sunar, esnek davranır, başka yöntemlerden ve öğretim araçlarından yararlanır, dersi özetler ve sürekli olarak öğrencileri gözlerse bu yöntemi etkili kullanmış olur.

Öğrencilerin ilgi gösterme sürelerinin ders planı hazırlanırken göz önünde bulundurulması gerekir. Öğrencinin yaş ve gelişim düzeyine göre değişmekle birlikte, pek az kişinin yirmi dakikanın üzerinde dikkatini toplayabildiği bilinmektedir. Bu nedenle öğretmenler, kısa süreli sunuların arasına bir dizi soru sormayı planlamalı ve anlatım sürelerini kısa tutmalıdır.

 

Anlatım yöntemi kullanırken dikkat edilmesi gereken noktalar:

                                 i.Hedefler ve ana noktalar açıkça belirtilmeli,

                               ii.Sunum adım adım yapılmalı,

                             iii.Belirgin ve somut yapılar kullanılmalı,

                             iv.Öğrencilerin anlama düzeyleri kontrol edilmeli.

Anlatım Yönteminin Yararları :

a-     Ders, öğretmenin ve öğrencinin alışageldiği geleneksel bir yapıya sahiptir.

b.      Öğretmen dersi istediği hızda düzenleyebilir,

c.       Ders boyunca öğretmen, öğrencileri kontrol altında tutabilir,

d.      Aynı zaman diliminde çok sayıda öğrenciye çok bilgi verilebildiği için ekonomiktir.

e.       Sunum belli öğrenci gruplarına göre ayarlanabilir; yani kısaltılabilir, uzatılabilir, zorluk düzeyi değiştirilebilir.

f.       İyi bir sunum öğrencilere derli toplu bilgiler sunar.

 

Anlatım Yönteminin Sınırlılıkları:

                                       i.                                          Öğrenci pasiftir,

                                     ii.                                          Öğretmen coşkulu ve güdüleyici değilse öğrencinin ilgisi kısa sürede dağılır.

                                   iii.                                          Dersin hızı bütün öğrencilerin gereksinimine yanıt vermeyebilir,

                                   iv.                                          Dönüt olmadığı için bazı öğrencilerin yanlış öğrenmeleri engellenemez.

                                     v.                                          Psiko-motor hedeflerin gerçekleştirilmesi olası değildir.

                                   vi.                                          İşiterek öğrenmede zorluk çeken öğrenciler için uygun değildir.

 

            ANLATIM TEKNİKLERİ

1)     Düz Anlatım : Öğretmenin herhangi bir konuda öğrencilere bilgi aktarmasını içeren geleneksel öğretim tekniğidir.

2)     Konferans    :  Herhangi bir konuda bir uzmanın sahip olduğu birikimi bir gruba, kitleye aktarmasıdır. Aktarma işlemi bittikten sonra dinleyenler soru sorabilirler ve sorularına yanıt alabilirler.

3)     Brifing (Sunu ) : Farklı konularda bir üst kurula ya da makama kısa, öz ve doğru bilgiler vermek amacıyla kullanılan bir sözel anlatım tekniğidir. Bilgiler sunulurken görsel araç gereç desteği kullanılması önemlidir.

4)     Diyalog  :  İki ya da daha fazla kişinin karşılıklı olarak bilgi ve düşüncelerini paylaştıkları bir anlatım tekniğidir. Soru-cevap formu kullanılır.

5)     Demeç  :  Herhangi bir konuda yetkili birinin basın yayın organlarına yaptığı açıklamayı içeren konuşmadır.

6)     Nutuk  :  Duygusal boyutu ağırlıklı topluluğu coşturmak, heyecanlandırmak amaçlı yapılan konuşmadır.

7)     Seminer  :  Bir konuşmacının bir konu hakkında en fazla yarım saat konuşma yaparak bilgi vermesi ve daha sonra izleyicilerin konu hakkında konuşmacıya soru sormaları biçiminde uygulanan bir tekniktir. Daha çok üst düzey akademik çalışmalarda kullanılır.

 

  TARTIŞMA YÖNTEMİ

Tartışma yönteminde yönetici (lider) öğretmen ya da öğrencilerden biri olabileceği gibi lidersiz uygulamaları da söz konusu olabilir. Gerekiyorsa öğretmen baskın bir rol üstlenebilir. Rahat bir ortamın yaratılması önemlidir. Zamanın uzaması, hedefin dışına çıkma ve ortamın gerginleşme olasılığından dolayı öğretmen gerektiğinde müdahil olmalıdır.

Kullanımı : Tartışma, bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.  Bu yöntem daha çok bir konunun kavranması aşamasında karşılıklı görüşler ortaya konurken, bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken kullanılır. Bu açıdan bakıldığında buluş yoluyla öğretim stratejisinin  kullanımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Kurallarına uygun olarak kullanılan tartışma yöntemi öğrencilerde eleştirel düşünme becerisini geliştirebilir. Tartışma yönteminin iyi uygulanması durumunda, orta ve daha üst düzeyde yeteneğe sahip öğrenciler de öğrenme sürecine katılabilir. Yöntemin iyi kullanılmaması durumunda, öğretmenin düşük düzeyli sorularına öğrencilerin basit yanıtlar vermesinden ya da öğretmen tarafından sunulan bilgilerin öğrenciler tarafından tekrarından öteye gidilemez.

Tartışmalar hem bilişsel hem de duyuşsal hedefleri gerçekleştirmeye yönelik olarak kullanılabilir. Bilişsel hedeflere yönelik tartışmalar, öğrencilerin görüşleri incelemelerini ve daha önceden öğretilenlerle ilişki kurmalarını sağlar. Duyuşsal hedeflere yönelik tartışmalar ise, öğrencilerin, diğer öğrencilerin görüşlerini değerlendirmelerini ve  dinleme becerilerini geliştirmelerini sağlar. Böylelikle, öğrencilere demokratik tutum kazandırılır. Hedef ne olursa olsun tartışmalar öğretmen tarafından iyi planlanmalıdır ve dersten önce anahtar sorular oluşturulmalıdır.

Tartışma Yönteminin Özellikleri:

 

-      Öğretmen, öğrenci etkileşimi söz konusudur,

-      Öğrencilere geçmiş yaşantılarından örnekler vermeleri için olanak sağlar,

-  Öğrencilerin bir konu üzerinde kendi düşüncelerini söylemesini ve yorum yapmalarını sağlar.

-    Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazandırır. İşiterek ve söyleyerek öğrenme temellidir,

-      Görüşlerin incelenmesini ve önceden öğretilenlerle ilgi kurulmasını sağlar,

 

Tartışma Yönteminin Yararları :

 

        * Öğrencilere duyuşsal davranışlar, özellikle de demokratik tutum kazandırır (Arkadaşlarının görüşlerine saygı gösterme)

* Öğrencilere birbirlerinin deneyimlerinden yararlanma olanağı sunar.

* Dil becerilerini geliştirir, dinleme alışkanlığı kazandırır.

* Kendini ifade etme gücünü geliştirir,

* Konuların tekrarı ve pekiştirilmesiyle kalıcılığı sağlar.

 

Tartışma Yönteminin Sınırlılıkları:

< Zaman alıcıdır. Konu dağılabilir, Ortam gerginleşebilir.

< Hedef dışına çıkılma olasılığı vardır (böyle bir durumda öğretmen hedeften sapılmasını önlemeli ve konunun dışına çıkılmasını önlemelidir).

 

            Etkili Tartışmaların Planlanması ve Uygulanması Konusunda

 Aşağıdaki Öneriler Dikkate Alınmalıdır :

 

-   Tartışmanın hangi hedefleri gerçekleştirmek için yapıldığı planlanmalı,

-     Öğrencilerin deneyimleri ve gelişimleri dikkate alınmalı,

-    Öğretmen konulara çalışmalı,

-    Öğrenciler tartışma hedeflerine yönelik olarak hazırlanmalı,

-    Destekleyici bir sınıf ortamı sağlanmalı, 

-    Gerektiğinde daha yeni ve üst düzey bilgiler sunulmalı

-    Görüşler ve olgular anlamlı ilişkiler çerçevesinde incelenmeli ve özetlenmeli,

-     Şakalar yapılmalı.

 

            Tartışmaya başlamadan önce öğrencilerin konuya ilişkin bilgi temeline ulaşmalarının sağlanması önemlidir. Öğrenciler konu hakkında yeterli bilgiye sahip değilse tartışma düzeyli olmaz. Bazen tartışma, öğrencilerde ilgi yaratma aracı olarak öğretim öncesinde de kullanılabilir. Her tartışma tekrar ve pekiştirmenin yanında doyurucu bilgiler de sunmalıdır.

 

            Yukarıda sıralanan öneriler bütün sınıfta yapılan tartışmalar, küçük grup tartışmaları, panel, sempozyum, zıt panel, kollegyum, münazara vb. gibi her tür tartışmanın etkili olmasında kullanılabilir.

                        TARTIŞMA ÇEŞİTLERİ ( TARTIŞMA TEKNİKLERİ  

            Günlük hayatta genellikle sorulara çözüm bulmak amacıyla kullanılan tartışma çeşitleri, sınıf ortamında öğretim hedeflerine ulaşmada başvurulduğunda birer tartışma tekniği olarak ele alınabilir.

            1.  Münazara : Bir konuda zıt görüşleri savunan iki farklı grup oluşturulur ve her grup kendi görüşünü belli zaman dilimleri içinde tarafsız bir dinleyici gruba anlatır. Kendi tarafının görüşlerini doğru, diğer tarafın görüşlerini yanlış göstermek amaçtır. Dinleyici grup alkışlarla tartışmanın akışını etkilemeye çalışırken, tartışmacıları çeşitli yönlerden değerlendiren ve kazanan tarafı açıklamaya yetkili bir jüri vardır. Tartışmalar fazla bilimsel olmaz; söz ustalığı ve hazır cevaplılık gibi özellikler öne çıkar. Ancak öğrenciler herhangi bir münazaraya, uzun  süre kaynakları tarayarak ve bilgi toplayarak hazırlanabilirler.  Her iki grup ta hem kendi tezini hem de karşı tezi iyi bilmelidir.  Münazarada asıl önemli olan, söz ustalığı olduğundan, tartışma becerileri kazandırılır.

            2. Panel : Bir başkanla birlikte 3-5 kişilik konunun uzmanlarının, konuyu derinlemesine incelemesidir. Eğer panel grubu, öğrencilerden oluşacaksa, öğrenciler iyi bir ön hazırlıktan sonra, bir uzman bilgisi ile tartışma yapmalıdır. Buradaki tartışmalar, herkesin konuyu çeşitli açılardan derinlemesine ele almaları ve samimi bir havada tartışmaları şeklinde olur. Panel grubu münazara grubunda olduğu gibi Farklı masalarda değil, tek masada oturur. Sınıftaki panel uygulamalarında öğretmenin panel yöneticisi olması yararlı olur.

 

             3 Kollekyum  : Biri soru soran diğeri yanıtlayan iki gruptan oluşur. Soru soran grup da daha önce konu üzerinde bir hayli hazırlık yaparlar ancak yanıt veren grubun iyi hazırlanmaması esastır. Sınıfta yapılan uygulamalarda sınıfın yarısı soru soran, diğer yarısı da cevap veren grubu oluşturabilir. İyi düzenlenirse, öğrencilerin ilgisinin canlı olduğu bir ders yapılabilir. Çalışkan öğrencilerin gerek soru gerekse cevap grubunda aktiviteyi ele alarak diğerlerinin pasif kalması bu tartışma tekniğinin sınırlılığıdır.

            4 Zıt Panel :  Sınıfta işlenen konuların tekrarı ve pekiştirilmesi için sınıf soru soran ve soruların cevaplarını aralarında tartışan iki konuşmacı grup oluşturularak uygulanır.

            5  Sempozyum: Önceden belirlenmiş ve yazılı olarak tartışmaya katılacaklara duyurulmuş bir konu üzerinde, uzman kişiler tarafından konunun değişik yönlerinin genelde 15 dakikalık bildirilerle sunulmasıdır. Her bir oturuma katılacak olan gruplar 5-6 kişi olabilir. Uzman kişilerin sunduğu ve çoğu zaman yazılı olarak da düzenleme kuruluna verdikleri konuşmalarına “tebliğ”  ya da “bildiri” denir. Bazı sempozyumlarda tebliğler özet olarak sunulur veya poster tebliğ olarak, düzenleme komitesinin belirlediği bir yerde panolara asılır. Sempozyum sırasında tebliğler üzerinde tartışma olmaz. Sunular bittikten sonra, o oturuma katılanlarla bir düzenlenerek, dinleyicinin sorularına cevap verilebilir. Forum sırasında grup üyeleri arasında tartışma da yapılabilir.

            6  Açık Oturum : Katılımcıların konu üzerinde çeşitli defalar söz alarak konuşabildikleri bu tartışma tekniğinde tebliğvari sunular yoktur. Tüm sınıfla yapılabilir. Konuşmalar belli bir sıraya göre değil yöneten kişinin tercihine göre gerçekleşir. Eğer açık oturuma katılanlar sayısı geniş tutulursa veya söz hakkı vermede herkese eşit davranılmasa, bir kişi birçok kez söz alırken bir diğer kişi hiç söz almamış olabilir, hoş olmayan kontrolü zor durumlar meydana getirebilir, bu önemli bir sınırlılıktır.

            7  Forum : Dinleyici grubun uzman gruba soru sorması, uzmanların bu soruları yanıtlamasıyla gerçekleşir. Küçük bir grubun belli bir konuda geniş bir kitleye uzman bilgisi aktarmasının ardından dinleyici sorularına cevap vermesidir. Dinleyicilerin soruları sözlü olabilir ancak uzun açıklamalar sonrasında konu dağıldığı için, forum yöneticisinin soruları yazılı olarak alması ve hangi kişinin konu alanına giriyorsa o kişiye soruyu yönlendirmesi daha uygun olur. Forum toplantılar bir geniş grup tartışmasına da dönebilmektedir.            

            8  Seminer ( *) : Daha çok lisansüstü eğitimde kullanılan bu tartışma tekniği, bir kişinin ya da grubun belli bir konuda ön çalışmalar yapıp bunu bir dinleyici kitlenin önünde sunmasıdır.

            9   Brifing (*)   :  Bir kurumun yapısını ve işleyişinin tanıtımı  ya da teknik bir konunun yetkili bir kişi  ya da uzman tarafından sunumuna dayanan tekniktir.

            10  Komisyon : Sınıfta küçük gruplar kurularak bir konu derinliğine incelenerek sözlü ve yazılı rapor olarak sunulması tekniğidir. Sınıf komisyonun bu çalışma ile ilgili olarak tartışma yapar.

            11  Çember Tekniği : Bir başkan, bir sekreter ve bir süre ayarlayıcısının belirlenerek, en fazla 15 kişilik bir grubun çember şeklinde oturduğu, başkanın sağından başlayarak üyelere 1’er dakikalık söz verildiği, sekreterin notlar aldığı küçük grup tartışma tekniğidir.

            12  Kısa Süreli Tartışma ( Vızıltı Grupları) : Grupların öğrenci sayıları kadar dakika konuşma yapmasıyla gerçekleşir. (Vızıltı 22 iki kişilik bir gruptur ve her bir grup ikişer dakika konuşur. Bu teknikte çok büyük grupların oluşturulması uygun değildir.

            13  Diyalog (*) :  İki ya da daha fazla kişinin karşılıklı olarak bilgi ve düşüncelerini paylaştıkları bir anlatım tekniğidir. Soru-cevap formu kullanılır.

            14  Fikir Tartışması (Fikir Taraması) : Belli bir konuda 4-9 kişilik grupların kendi aralarında bir fikir taraması yapmasıdır. Dersin herhangi bir noktasında, sınıfa canlılık getirmek için herhangi bir konuda kısa süreli fikir taraması yaptırılabilir.

            15  Bütün Sınıfla Yapılan Tartışmalar ( Büyük Grup Tartışması ):  Bütün sınıfın katılımını gerektiren bu tartışma türü, öğretmenin çok bilgili olmasını ve üst düzey sınıf yönetimi becerisine sahip olmasını gerektirir. Bütün sınıfla yapılan tartışmaları düzenlerken öğretmen, tartışmayı açık bir şekilde odaklayabilmeli ve her noktayı dinlemeleri için öğrencileri teşvik edebilmelidir. Büyük grup tartışmaları çoğunlukla öğretmen tarafından yönetilir.  Öğretmen, tartışma öncesinde hedeflere  odaklanan anahtar sorular / kelimeler planlamalıdır.

            16 Beyin (buluş) Fırtınası :  Belli bir problemi çözmede herkesin buluş yapması ve hayal gücünden faydalanmak için uygulanan bir tekniktir. Bu teknik katılımcıların hayal güçlerini  ve buna dayalı olan yaratıcılıklarını kullanmayı gerektirir. Beyin fırtınasında bireyin yaratıcı düşüncelerini harekete geçirecek çok sayıda fikri, bir grup insandan, kısa sürede toplanır. Beyin fırtınası yapacak grup 6 kişiden az, 10 kişiden fazla olmamalıdır.  Sürece izleyici, konuk alınmamalı, kayıt cihazı bulundurmamalı, görüşler yönlendirilmemeli ve yorumlanmamalı.

 

            Başlıca Aşamaları :

1* Toplantının amacı ya da sorunun ne olduğu belirlenmeli ve görülebilecek bir yere yazılmalı ,

2* Süre sınırı belirlenmeli, bu süre içerisinde herkesin katkı getirmesi istenmeli ve görüşler tahtaya yazılmalı, 

3* Tartışma süresi bitince söylenenler analiz edilmeli, değerlendirilmeli ve yeniden örgütlenmesi yapılmalı,

4* Toplantı sonunda tartışmalara devam edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir.

 

Bu teknikte en fazla yararlanılan çözüm yolları ; 

+ Benzerinden yararlanma ( problemlerin çözümünde tabiattaki örneklerinden yararlanılır)

+   Fikir bağlantıları kurma

+   Zarardan yarar çıkarma ( eldeki imkanların en iyi nasıl değerlendirildiği)

 

            SORU :  Aşağıdakilerden hangisi beyin fırtınası tekniğinin başarıyla uygulanmasını engeller?

A)    Düşüncelerde niteliğe önem verilmesi,

B)     Düşüncelerin ifadesinde bireylerin yönlendirilmesi, görüşlerin düzenlenmesi, (2002 KPSS)

C)     Düşüncelerin üretilmesine ve geliştirilmesine önem verilmesi,

D)    Özendirici bir ortam oluşturularak katılımcıların serbest konuşabilmelerinin sağlanması,

E)     Düşüncelerin ifade sırasında eleştirilerin önlenmesi, değerlendirilmenin sonraya bırakılması.

 

            BEYİN FIRTINASINDA DÖRT ÖNEMLİ NOKTA

1-      Değerlendirmenin sonraya bırakılması ( fikirlerin söylendiği sırada eleştirilmemesi, yönlendirme yapılmaması),

2-     Serbest ve neşeli bir ortam yaratılması (Hayal gücünü ve yaratıcılığı destekleyen),

3-     Olabildiğince çok miktarda fikir üretilmesinin sağlanması ( fikirlerin niceliğine verilen önem),

4-     Önerilen fikirlerin gruplandırılması ve geliştirilmesi (fikirlerin niteliğine verilen önem).

 

            Tartışma çeşitlerinden altı şapkalı düşünmeye (altı şapkaya) ve görüş geliştirmeye öğretim teknikleri bölümünde yer verilmiştir.

 

           

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ  

            Örnek olay yöntemi, yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılması olası sorun niteliğindeki olaylara öğrencilerin katılımı ile çözüm yalları arayarak gerçekleşir.

            Kullanımı : Örnek olay, gerçek yaşamda karşılaşılan bir olay, durum ya da konunun içindeki problemlerin sınıf ortamında tartışılarak çözülmesi yoluyla öğrenimin sağlanması ve problem çözme becerisinin kazandırılmasında kullanılır. Öğrencilere bir konuyu ya da beceriyi kazandırmak ve o konuda uygulama yaptırmak amacıyla da kullanılır. Böylelikle önceki öğrenilenlerin transferi  de sağlanır. Bu yöntem, daha çok buluş yoluyla öğrenmede ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

            Öğrencilerin belirledikleri ya da öğretmenin ulaştığı, dersin hedeflerine hizmet eden örnek olay, bütün sınıfın katılımı ile incelenebileceği gibi; sınıf, küçük gruplara ayrılarak her grupta farklı ya da aynı örnek olay, çalışma konusu olarak verilebilir. Bütün sınıf ya da küçük gruplar olarak çalışmaya başlamadan önce, olayın herkes tarafından doğru anlaşılması sağlanmalıdır. Olayın nedeni, nasıl olduğu, neden olduğu durumlar ve sonuçları tartışılmalı, daha sonra alternatif çözüm yolları üzerinde durulmalıdır.

Sınıf mevcudunun fazla olduğu durumlarda bütün sınıfın katılımı ile yapılacak örnek olay incelemesinde;

 

a.    Örnek olay yazılı olarak öğrencilere sunulur. Öğrencilere çoğaltılmış materyal olarak verilebileceği gibi , tepegöz ya da datashow ile öğrencilerin görmeleri sağlanır,

b. Öğrencilerin soruları varsa yanıtlanır.

c.    Yönlendirici sorular sorulur.

d.Alternatif çözümler üretilir,

e.    Yeni çözüm önerileri dikkate alınarak örnek olayın öğrenciler tarafından yeniden yazılması istenir.

 

            Tek bir çözüm yolu olan örnek olaylar sınıfa getirilmemelidir. Çünkü öğrencilerden alternatif çözümler üretilmesi beklenir. Örnek olay öğretmen tarafından sınıfa getirilebileceği gibi, öğrencilerin çevrelerinde yaptıkları gözlemler sonucunda da düzenlenebilir.

Örnek Olay Yönteminin Özellikleri :

            +   Öğrenciler öğrendikleri bilgileri bir olay ya da durumda kullanarak sonuç elde ederler,

            +   Örnek olaylar dersin hedeflerine ve öğrencilerin gelişim seviyelerine uygun olmalıdır,

            +   Öğretmen öğrencilerin süreçte düşünmelerini sağlayacak anahtar sorular hazırlayarak yönlendirme yapmalıdır,

            +  Öğrencilerin problem çözme becerileri gelişir,

            +  Öğrencilere yazılı metinler dağıtılarak  ya da VCD’lerle izlemesi sağlanarak yönlendirilir,

            +  Bilişsel alanını uygulama ve üzerindeki hedef alanlarını (analiz, sentez, değerlendirme) kazandırmada kullanılır,

            +   Duyluşsal ( ilgi, tutum, sosyal etkileşim) hedeflerin kazandırılmasında da kullanılır.  

Örnek Olay Yönteminin Aşamaları

a-     Örnek olayın açıklanması,

b-     Konunun ana hatlarını çıkarma,

c-     Örnek olayın ve verilerinin toplanması,

d-     Önceki bilinenlerle bağ kurulması,

e-     Neden sonuç ilişkileri kurma,

f-     Örnek olay için olası çözüm yollarının önerilmesi,

g-     Örnek olayın çözülmesi ve ortak kararın alınması,

h-     Değerlendirmenin yapılması,

 

            DENEY YÖNTEMİ

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ (Probleme Dayalı Öğrenme )

            Bir problemin öğrenciler tarafından çözümüyle gerçekleşir. Problem çözme bir yandan kuramsal bilgilerin uygulanmasını gerektiren diğer yandan öğrencilerde problem çözme becerilerinin gelişmesini sağlayan öğrenci merkezli bir yaklaşımdır. Öğretmen hemen her konuda öğrencileri problem çözme yaklaşımı ile çalıştırabilir.  Problem çözme yönteminde öğretmenin dikkat etmesi gereken önemli noktalar; öğrencinin araştırması, tartışması ve böylece kendi kendine öğrenmesi için  zamana ihtiyacı olduğu ve öğretmeye çalışmak yerine öğrenciyi öğrenmesi için destek vermesi gerektiğidir.

            Genelleme ve sentez yaparak öğrenmeyi sağlayan yöntemdir. Bilimsel yöntem, problem çözmenin basamakları, eleştirel düşünme ve sorgulama gibi teknikleri kullanarak öğrenmeyi sağlar. J. Dewey tarafından geliştirilmiştir. Üst düzey ve karmaşık zihinsel beceriler geliştirilir. Yeni bilgi ve becerilerin öğrenilmesinde ve öğrenilen bilgilerin kullanılmasında etkilidir. Problem çözme sürecinde, sınama-yanılma, içgörü oluşturma, yaratıcı düşünme gibi öğrenme yolları kullanılır.

 

            Problem Çözme Yönteminde Aşağıdaki Basamaklar Kullanılır;

 

1-      Problemin hissedilmesi (farkına varma) ve belirlenmesi,

2-     Problemi tanımlama ve sınırlama,

3-     Problem durumu ile ilgili bilgileri toplama,

4-     Problemin çözümüne yönelik denenceler (hipotezler) oluşturma,

5-     Veri toplama, toplanan verileri analiz etme,

6-     Denenceleri test ederek doğruluklarını bulma,

7-     Çözümü uygulama ve önerilerde bulunma.  

 

Problem Çözme Yöntemi İle Öğrenmenin Özellikleri:

 

Ø      Öğretimin her kademesinde kullanılır, öğrenci merkezlidir,

Ø      Öğrenciler problemin çözümünde bireysel ya da grup içinde sorumluluk alır,

Ø      Üst düzey zihinsel süreçler ve düşünme yolları kullanılır,

Ø      Farklı (birden çok) çözüm yolları üretilir, yaparak yaşayarak öğretme temellidir,

Ø      Bilimsel ve bağımsız düşünme olanağı verir,  bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir,

Ø      Öğrenciler bilgi toplamada ve kullanmada etkindir,

Ø       Öğrencide sorumluluk geliştirir.

 

Problem Çözme Yönteminde Kullanılacak Problem Durumlarında (öğrenme senaryolarında) Bulunması Gereken Özellikler:

         &  Probleme dayalı öğrenme senaryoları uygulanabilir nitelikteki birden çok çözüm yollarını içermelidir,

         &     Üst düzey düşünmeyi, gözlem ve araştırma-inceleme yapmayı sağlamalıdır,

         &     Gerçek yaşamla ilişkili olmalıdır,

         &     İlgi çekici ve merak uyandırıcı olmalıdır.

 

         Yararları : 

1-Öğrencide ilgi ve güdülemeyi arttırır,  daha kalıcı izli öğrenmeler gerçekleşir,

   2- Üst düzey (uygulama, analiz, sentez, değerlendirme düzeylerindeki) davranışların kazandırılmasında en etkili yöntemlerden biridir,

   3-Öğrenciler kavram ve ilkeleri kendileri keşfederler, Öğrenciler tümüyle etkindir,

   4-Problem çözme, bilimsel yöntem, eleştirel düşünme, karar verme, sorgulama ve yansıtıcı düşünme gibi üst düşünme becerileri kazandırılır,

    5-Problem çözme yöntemini kullanan öğrenciler; araştırma yapmayı, kaynaklara ulaşmayı, insanlarla iyi iletişim kurmayı, bir arada çalışmayı, bilgiyi paylaşmayı, sorumluluk almayı ve yerine getirmeyi öğrenirler.

Sınırlıkları : 

1--Temel bilgiler ve kavramlar iyi öğrenilmemiş ve kavranmamışsa uygulanamaz,

               2--Öğrencinin araştırması, tartışma ve böylece kendi kendine öğrenmesi için zamana ihtiyaç vardır,

3--Tüm aşamalar öğrenciden beklenir, öğrenci motivasyonu sağlanmamış, ilgisi ve merakı sürekli uyanık tutulmamışsa etkili olarak uygulanamazı. 

 

 

         PROJE TEMELLİ (TABANLI) ÖĞRENME YÖNTEMİ

 

 

            Öğrencilerin grup olarak ya da bireysel olarak gerçek yaşam konularına ve uygulamalarına ilişkin olarak disiplinlerarası  (bilimsel alanlar-konular- etkinlikler ) bağlantı kurularak bir problem ya da senaryo üzerinde yerine getirdiği bir tür problem çözme etkinliğidir. 

 

            Bir bireysel öğrenme yöntemi olan proje yöntemi öğrencinin etkin olmasına dayanmaktadır. Öğrenci bir konu hakkında araştırma yapmak için planlama yapar, inceler, araştırır, uygular ve değerlendirir. Proje yöntemi bireysel ve grupla öğrenmeye, okul ile gerçek hayat arasında bağ kurulmasına önem verir.

 

            J. Dewey, Bruner ve Kilpatrick’in öğrenme yaklaşımlarının bir sentezidir. Bu yöntemin ana felsefesi öğrencinin etkileşimde bulunduğu çevrede yaşamı küçük boyutta da olsa yaşamasıdır. Bu yöntemde genelde öğrencinin bireysel ve grup olarak gerçekleştirdiği öğrenme etkinliğinin sonucunda bir ürün ya da performans ortaya koyması söz konusudur.  Öğrenci merkezli öğrenmeyi temel alan bu yaklaşımda öğrenci ders senaryoları içerisinde , üst düzey düşünme, problem çözme, yaratıcılık, bilgiyi yeniden düzenleme, sorgulama, sentezleme, eleştirel düşünme, irdeleme, bilimsel ve bağımsız düşünebilme gibi çalışmalar yaparak etkin öğrenmeye ulaşır.

 

            Proje tabanlı öğrenme yaklaşımında öğretmen  planlama ve organizasyonda arka planda yer alır ve rehberlik yapar. Öğrenciler ise öğrenme deneyimi yaşar. Değerlendirme ürüne ve sürece yönelik olarak yapılır. Öğretmen ve öğrenciler değerlendirmeyi birlikte yaparlar. Ayrıca Proje Tabanlı Öğrenme Modeli öğrencinin aktif katılımını güdülediği için, üst düzey bilişsel aktiviteler içerdiği için, çok çeşitli araç ve kaynak kullanımını desteklediği için, ders, sosyal beceriler ve hayat becerilerini birlikte ele aldığı için bilgisayarın kendisini hedef olarak almayan ve genelde teknoloji kullanımını bir araç olarak vurgulayan doğru bilgisayar destekli eğitim uygulamalarının da temel öğretim modelidir.

 

                        SORU : Aşağıdakilerden hangisi proje tabanlı öğrenmede öğrencilerden beklenir?

A)    Öğretmeninden ve sınıf arkadaşlarından bağımsız olarak çalışma

B)     Arkadaşlarıyla bir yarışma içinde olma

C)     Olguları tekrarlayarak iyice ezberleme

D)    Öğretmenin aktardığı bilgileri alma

E)     İlgilendiği konuda keşfettiği bilgileri düzenleyerek sunma (2003 KPSS)

 

            Proje Tabanlı Öğrenme Yönteminin Özellikleri

 

            >>  Proje tasarısını öğretmen ve öğrenci birlikte yarar,

            >>  Proje tasarıları; öğrencileri üst düzey düşünmeye, bilimsel yöntemi kullanmaya, ilginç ve çok yönlü soruları kullanmaya, günlük yaşamla ilişkilendirmeye, birden fazla dersi ve konu alanını kapsamaya ve farklı kaynaklardan araştırma yapmaya yönlendirilir,

            >>   İçerikten çok derinlemesine anlama önemlidir. Genel kavramları, ilkeleri, kavram ve düşünceleri anlamak önemlidir. Problemlere birden çok çözüm yolu üretilir.

            >>  Öğrenci bilgiyi keşfeder ve kullanır. Pratik deneyimler kazandırır,

            >>  Okulda öğrenilen bilgiler gerçek yaşamda sınanır,

            >>  Konular derinlemesine öğrenilir,

            >>  Disiplinler arası etkileşime dayalı öğretim yapılır,

            >>  Öğrenciler bireysel ve grup halinde çalışır ve işbirliği, sorumluluk, paylaşma gibi özellikler gelişir,

            >>  Hem yavaş öğrenen öğrenciler için hem de hızlı öğrenen öğrenciler için de kullanılır,

            >>  Araştırma, sorgulama, yaratıcılık, problem çözme gibi üst düzey zihinsel beceriler kullanılır,

            >>  Süreç ve ürün birlikte değerlendirilir,

            >>  Öğrenciyi hayata hazırlar. Öğrencinin bağımsızlığını kazanması, bilimsel düşünmesi ve ekip halinde çalışabilmesini ve problem çözme yeteneğini geliştirir,

            >>  Sergi, darama, gazete, pano vb. hazırlanarak ürünler sunulur,

            >>  Okulda farklı eğitim birimleri (bilgi-işlem merkezi, bilimsel araştırma merkezi, gösteri merkezi, kütüphane, müze, spor salonu, müzik odası, görsel sanatlar merkezi, iş-teknik merkezi vb.) kurulur.   

 

            Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar :

 

1-      Hedeflerin belirlenmesi,   

2-     Üzerinde çalışma yapılacak sorunun belirlenmesi ve tanımlanması,

3-     Çalışma sonunda hazırlanacak raporun özelliklerinin ve nasıl sunulacağının belirlenmesi,

4-     Değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi,

5-     Grupların oluşturulması,

6-     Sorunun ve ilgili alt sorunların belirlenmesi, bilginin nasıl toplanacağının planlanması,

7-     Çalışma takviminin oluşturulması,

8-     Kontrol noktalarının belirlenmesi,

9-     Bilgilerin toplanması,

10- Bilgilerin örgütlenip raporlaştırılması,

11-  Projenin sunulması.

BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ

            Öğrencinin bir konuyu yaparak-yaşayarak öğrenmesi yoludur. Bazı öğrenme konularını öğrenci kendi başına çalışarak öğrenmek ister. Bu durumlarda bireysel çalışma yöntemini uygular. Özellikle uygulama, analiz, sentez düzelerindeki hedef alanlarını kazanmada kullanılır. Öğrenciler bireysel çalışma yöntemiyle bilgiye ulaşır; bu süreçte iç ve dış disiplin kazanırlar. Hızlı ve yavaş öğrenen öğrencilerin öğrenmelerini geliştirir.

            Kullanımı :       Öğrencinin kendi başına bir konuyu öğrenmek istediği veya kendi başına çalışma yapmak istediği zaman kullanılır. Bireyin konuyu yaparak-yaşayarak öğrenmesinde ve araştırma yoluyla öğretime uygun durumlarda kullanılır. Her düzeyde kullanılabilen bireysel çalışma daha çok bilişsel alanın uygulama, analiz ve sentez  basamaklarındaki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

 

            Bireysel Çalışma Yönteminin Özellikleri

·         Öğrenci konuyu kendi öğrenme hızı ve düzeyine göre öğrenir,

·          Öğrencide sorumluluk duygusunu ve sistemli çalışma alışkanlığını geliştirir,

·          Öğrenci yaparak-yaşayarak ve araştırma-inceleme yolu ile öğrenir, 

·          Öğrenci hedef belirleme ve öz düzenleme yeteneğini geliştirir, 

·          Öğrenci merkezlidir,  Öğrenciler öğrenme durumlarını kendilerine göre ayarları, 

·          Öğretim, öğrencinin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun olarak gerçekleşir.

 

            Yararları /  Sınırlıkları :  En önemli yararı bireyin kendi öğrenme yoluna uygun ortam hazırlayabilmesidir (Bilgisayar ile öğrenme, farklı öğrenme yollarına uygun ortamlar oluşturulabilir. Programlı öğrenmenin ve bilgisayar destekli öğretime uygun bir yöntemdir).

En önemli sınırlığı hedeften sapılma ihtimalinin yüksek olmasıdır.

 

 

GÖSTERİP-YAPTIRMA YÖNTEMİ 

            Bir işlemin uygulanması, bir sürecin işleyişini, bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama (açıklayarak gösterme) ; sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur. Kullanımı :  Konuya ilişkin bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için gerekli uygulamaların yapılması aşamasında kullanılır. Bu yöntem daha çok uygulama düzeyindeki  davranışların ve psikomotor becerilerin kazandırılmasında kullanılır.

            Gösterip yaptırma yöntemi, bir işlemin, bir deneyin nasıl yapıldığını, bir araç-gerecin ya da makinenin nasıl çalıştığını öğretmenin önce uygulama yaparak, göstererek ve açıklayarak sonrada öğrenciye yaptırarak (yaparak-yaşayarak) öğrenmeyi sağladığı bir yöntemdir.  Davranış model gösterilerek öğrencilerin bu modelden öğrenmeleri (yapmaları) sağlanır. Daha çok beceri (psiko-motor) davranışların, insan ilişkilerinin, ahlak ve görgü kurallarının, karmaşık bazı olayların gösterilerek öğrenilmesine dönük bir yöntemdir. Gösterip-yaptırma yönteminin en etkili yönü bir becerinin ustaca ve en uygun bir şekilde nasıl yapılabileceğinin öğretilmesidir.

 

            Gösterip- Yaptırma Yönteminin Uygulama İlkeleri

·         Gösterip yaptırma yönteminde her öğrencinin gösteriyi rahat görebileceği ortam hazırlanmalı, gerekli güvenlik önlemleri alınmalı ve araç-gereçler önceden hazırlanmalıdır,

·          Kazandırılacak davranışlar önce öğretmen tarafından öğrencilerin gözleri önünde her aşaması açıklanarak yapılmalıdır,

·          Her bir öğrenci gösterilen davranışı ve aşamaları yapmalıdır,

·          Öğretmen gerekli dönüt-düzeltmeyi anında vermelidir,

·          Öğrenci, davranışı beceri haline getirmelidir,

·          Öğrenci, beceri haline getirdiği davranışı değişik durumlarda kullanabilmelidir (taransfer).

            Gösterip- Yaptırma Yönteminin Özellikleri :

 

·         İşlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını gösterme ve açıklama öğretmen merkezli ; alıştırma ve uygulama yapma işlemi öğrenci merkezlidir.

·          Daha çok devinişsel  becerilerin ve uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında etkilidir,

·          Yaparak yaşayarak öğrenme temellidir.

 

 

Yararları :

·         Yaparak yaşayarak öğrenme temelli olduğu için kalıcı öğrenmeler gerçekleşir,

·          Öğrenciler birçok duyu organını kullanma olanağı bulur. Bu nedenle etkili öğrenmeler gerçekleşir.

·          Devinişsel becerilerin ve uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasına en uygun yöntemdir.

 

Sınırlıkları :

·         Çoğu zaman araç gereç kullanımı zordur, maliyetlidir, zaman alıcıdır,

·          Her bir öğrencinin uygulama yapma gereğinden kalabalık gruplarda etkili olarak kullanılamaz.