EĞİTİM DURUMLARI: Eğitim durumları (öğretme-öğrenme etkinlikleri) eğitim programının üçüncü temel öğesidir. Eğitim programı hedefe ulaşmak için öğretmen ve öğrencilerin en aktif olduğu öğedir. Program geliştirmenin süreç boyutudur. Bu öğede bir çok materyal işe koşulur. Bunun yanında öğretim yöntemleri kullanılır. Öğrenci açısından öğrenme yaşantıları düzeneği, öğretmen açısından öğretme yaşantıları düzeneğidir.
Eğitim durumları öğesinin içinde şu öğeler yer alır: Araç-gereçler, strateji, yöntem, teknikler, zaman, ipucu, dönüt, pekiştireç, öğretmen davranışları. Eğitim durumları öğesinin içinde ne zaman öğretelim, nasıl öğretelim, ne ile öğretelim, nerede öğretelim sorularına cevap aranılır.
Eğitim Durumları düzenlenirken dikkat edilecek özellikler:
· Eğitim durumları ilk önce hedeflere uygun olmalıdır.
· Öğretim yöntemleri öğrencilerin ön bilgilerine ve öğrenme stillerine uygun olmalıdır.
· Eğitim durumları öğrenci ilgisine uygun ve dikkat çekici olmalı.
· Ekonomik olmalı.
· Eğitim durumları öğrenci seviyesine uygun olmalı.
· Öğretim ilkelerine uyulmalı.
· Kullanılan araç gereçler öğrenci seviyesine uygun olmalı.
Giriş, geliştirme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
1.Giriş:
a) Dikkati çekme: Öğretmenin ders başlamadan önce öğrencilerin dikkatini çekmek için örnek olaydan, sorulardan, güncel bir olaydan, hatıra, grafik, şekil ya da fıkradan yararlanmasıdır. Örnek: Vücudumuz konusu işleyecek olan bir öğretmenin sınıfa elinde bir insan modeli ile gelmesi.
b) Güdüleme: Öğrencilere işlenecek konunun kendileri için ne kadar önemli olduğunu ve öğrencilerin ne işine yarayacağını vurgulamaktır. Öğrencilere, konuyu niçin öğrendikleri açıklanır. Öğrenilen bilgilerin öğrenciler için neye yarayacağı açıklanır. Örnek: Öğretmenin dersin başında “vücudumuz konusunu öğrenince kendi vücudunuzun nasıl çalıştığını öğrenebileceksiniz ve sağlığınızı koruyabileceksiniz.” Gibi bir açıklama yapması.
c) Hedeften haberdar etme: Öğrencilere, derste neler işleneceği konusunda bilgi verilmesidir. Öğrenci hedeften haberdar olursa, daha bilinçli davranır ve hedefe ulaşması kolaylaşır. Örnek: öğretmenin “bu dersin sonunda vücudunuzun bölümlerini tanıyabileceksiniz.” demesi. Öğretmen güdülemede bilginin öğrencinin ne işine yarayacağını açılarken, hedeften haberdar etmede ise direk olarak konun sonunda ne öğreneceklerini söyler.
d) Önkoşul öğrenmelerin hatırlatılması: İşlenecek konuya ön koşul teşkil edecek öğrenmelerin hatırlatılmasıdır. Öğrencilerin yeni bilgiyi daha önce öğrendikleri bilgiler üzerine oturtması için ön bilgilerin hatırlatılması gerekir. Öğrenciler, önce öğrendikleri ile yeni öğrendikleri arasında bağ kurarlar. Örnek: Vücudumuz konusuyla ilgili öğretmenin önceden işlenen sağlığız konusunu hatırlatması.
2. Geliştirme: Öğrenciye kazandırılacak bilgi, beceri ve davranışların uygulamasının yapılacağı her türlü etkinliği içerir. Geliştirme bölümünde hedefe, öğrenciye ve konuya uygun yöntem ve teknikler işe koşulur. İpucu, pekiştirme ve dönüt-düzeltme verilir. Uygun araç gereçler kullanılır. Belirlenen süre içerisinde belirlenen yöntem ve tekniklerle, araç gereçlerle, ipucu, pekiştireç, dönüt ve düzeltmeye hedefe ulaşılmaya çalışılır.
3. Sonuç: Ders işlendikten sonra yapılan etkinlikler yer alır. Tartışma, özet ve eğitsel oyunlar kullanılabilir. Bu aşamada öğrenme ürünlerini değerlendirmek için ölçme işlemine gidilmesi gerekir. Ama bu değerlendirme öğrenme eksikliklerini saptamak amacıyla yapılır. Burada not verilmez. Mevcut durumu tespit etmek ve gerekirse düzeltme için yapılır.
ÖĞRETİM MATERYALLERİ: Öğrenmenin kalıcı izli olması oldukça önemlidir. Öğrenilen bilginin öğrencide kalıcı olması için araç gereçlerle desteklenmesi gereklidir. Öğrenmede ne kadar çok duyu organına hitap edilirse öğrenme o kadar kalıcı olur.
Öğretmenin kullandığı yöntemler her zaman öğrenci için kalıcı bilgiler sağlamaz. Bu yöntemler öğrencinin görsel duyusuna hitap etmeyebilir. Ama bu yöntemler araç gereçlerle desteklendiği zaman öğrencinin birden çok duyu organına hitap edecektir. Özellikle görme duyusuna hitap ettiğinden dolayı öğrenme daha da kalıcı olacaktır.
Örnek: öğretmen törelerle ilgili bir konuda düğünlerimizi anlatmaktadır. Öğretmenin düğünü anlatması öğrenci için soyut kalır. Öğretmenin anlatım yöntemi çok sınırlı kalır. Ama bununla beraber öğretmen düğünlerle ilgili bir videoyu öğrenciye seyrettirirse öğrenci için konu daha somut bir hal almış olur. Bununla beraber öğrencinin görsel duyusuna hitap ettiği için öğrenme kalıcı olur ve çok geç unutulur.
Öğretmen plan hazırlarken dersle ilgili araç gereçleri önceden hazırlamalıdır. Aracı nasıl ne zaman ve nerde kullanacağını planlar.
Araç mutlaka eğitsel değer taşımalıdır.
Araç Gereç Seçerken Dikkat Edilecek Özellikler:
1. Dersin hedeflerine uygun olmalıdır.
2. Konunun özelliklerine uygun olmalı.
3. Sınıf ortamına uygun olmalı.
4. Basit, sade ve anlaşılır olmalı.
5. Öğrenci gelişim ve öğrenim özeliklerine uygun olmalı.
6. Gerçek hayatı yansıtmalı.
7. Öğrenciye alıştırma ve uygulama fırsatı sağlamalı.
8. Dayanıklı olmalı.
9. Güncellenebilir olmalı.
10. Kullanılan öğretim yöntemine uygun olmalıdır.
11. Teknik açıdan doğru ve hatasız olmalıdır.
12. Mümkün olduğu kadar birden fazla duyu organına hitap etmelidir.
Araç – gereç kullanmanın yararları:
1. Öğrencilerin güdülenme düzeyi artar.
2. Öğrenmeyi somutlaştırır.
3. Öğrenme öğretme sürecine çeşitlilik ve değişiklik katar.
4. Sözden ve zamandan tasarruf sağlar.
5. Kalıcı ve çoklu öğrenmeyi sağlar.
6. Etkili araştırma ve pratik yapmayı sağlar.
7. Öğrencinin birden çok duyu organına hitap eder.
8. Hatırlamayı kolaylaştırır.
9. İçeriği basitleştirerek öğrenmeyi kolaylaştırır.
Araç gereç kullanmanı sakıncaları:
1. Öğrencilerin düşünmelerini azaltabilir.
2. Temini pahalı ve taşınması zahmetli olabilir.
3. Aracı istenen şekilde kullanmak için zaman ve hazırlık yeterli olmayabilir.
DERS KİTAPLARINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
1. Ders kitapları öğrenci seviyesine uygun olmalıdır.
2. Yazı puntoları öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır.
3. Konular renkli şekillerle desteklenmelidir.
4. Sade bir dil kullanılmalıdır.
5. Hazırlık, alıştırma ve uygulama sorularıyla konular desteklenmelidir.
6. Verilen örnekler somut olmalıdır.
7. Konularla ilgili bol örnekler verilmelidir.
8. Kitapta farklı öğrenme yaklaşımlarından yararlanılmalıdır.
EĞİTİM DURUMU DEĞİŞKENLERİ
İPUÇLARI ( İŞARETLER): Öğrenme öğretme sürecinde öğrenciye neyi, nasıl öğreneceğini gösteren mesajların tümüne ipucu denir. Sorular, yazılı ve sözlü yönergeler, jestler, mimikler, sözlü ve yazılı hedef ifadeleri, açıklamalar, modeller ya da gerçek örnekler ipucu özelliği taşır.
İpuçlarının taşıması gereken özellikler:
1.Öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmalı.
2. Öğrencilerin bilişsel giriş davranışlarına uygun olmalı.
3. Öğrencilerin duyuşsal özeliklerine uygun olmalı. Öğrencileri, öğrenmeye karşı istekli hale getirmelidir.
4. Çok sayıda duyu organına hitap eden ipuçları verilmelidir.
KATILIM: Öğrenciler, derse açık veya örtük olarak katılır. Bu katılım dersteki başarıyı olumlu yönde etkiler. Örnek verme, açıklama yapma, soru sorma, sorulan soruya cevap verme öğrencinin derse açık katılımıdır. Öğrencinin derse zihinsel olarak katılımı ise örtük katılımıdır. Ancak öğrenmenin kalıcı olması için açık katılım gereklidir. Öğrenciyi derse katmak için şunlar yapılmalıdır.
1. Öğrenci istekli hale getirilmelidir.
2. Sorular tüm sınıfa sorulmalı.
3. Öğrencinin dikkati hedefler üzerine toplanmalı.
4. Çeşitli yöntem ve teknikler birlikte kullanılmalı.
5. Öğrencilere ön koşul davranışlar önceden kazandırılmalıdır.
6. Kullanılan araç gereçler öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır.
PEKİŞTİRME: Bir davranışın görülme sıklığını arttırmak için kullanılır. Öğrencide görülen olumlu davranışlardan hemen sonra pekiştireç verilir. Her zaman aynı pekiştireç verilmemeli. Verilecek pekiştireç öğrencinin yaşına, cinsiyetine, duyusal özelliklerine yaşam biçimine göre değişir.
Pekiştirecin etkili olabilmesi için her zaman aynı pekiştireç kullanılmamalı, sabit aralıklarla verilmemeli, öğrenci için anlamlı olan pekiştireçler kullanılmalı.
DÖNÜT-DÜZELTME: Öğrencinin yaptığı bir davranış hakkında kendisine bilgi vermektir. Öğrenciye istenilen davranışın kazanılıp kazanılmadığı hakkında bilgi vermektir. Doğru, yanlış, eksik, tamam yargıları birer dönüttür. Öğrencinin yanlışını düzeltme ve eksiğini tamamlama ise birer düzeltmedir.
SINAMA DURUMU: Öğrencinin belirlenen davranışlardan ne kadarının kazanılıp kazanılmadığı hakkında karar vermektir. Açık uçlu sınavlar, çoktan seçmeli testler, eşleştirme testleri, boşluk doldurma, tutum ölçekleri, ilgi envanterleri, gözlem, performans testleri örnek verilebilir.
Sınama Durumları Düzenlenirken Dikkat Edilecek Noktalar:
1. Hangi amaçla düzenleneceğine karar verilmelidir.
2. Belirtke tablosu düzenlenmelidir.
3. Uygun soru tipleri kullanılmalıdır.
4. Her davranış ölçülmelidir.
5. her soru birbirinden bağımsız olmalı.
6. Dönüt, düzeltme ve ipucu kullanılmalıdır.
ÖĞRENME STRATEJİLERİ
1.Anlamlandırma Stratejisi: Öğrenciler, yeni edindikleri bilgiler ile eski bilgileri ilişkilendirerek uzun süreli belleğe kodlar. Öğrenciler yeni bilgileri olduğu gibi almaz, önceki bilgiler ile bütünleştirerek yeni anlamlar oluşturur. Bu bilgileri zihnine yerleştirir.Öğrenciler sonuçta anlamlı bir bütün meydana getirir.
2. Örgütleme Stratejisi: Öğrenciler yeni bilgiler ile ön bilgilerini kullanarak kendisi için daha anlamlı bilgiyi yeniden yapılandırır. Bilgileri özelik ve benzerliklerine göre gruplandırır. Bir bütünü anlamlı öğelere ayırır.
3. Tekrar Stratejisi: Ezbere dayalıdır. Öğrenciler bir parçadaki cümleleri tekrar ederek, tanımlayarak, okuyarak, bir cümleyi başka cümlelerle bir araya getirerek öğrenir. Kavramları ezberleme, konuları hatırlama gibi zihinsel davranışlar ortaya çıkar.
