REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ
Rehberlik hizmetleri planlı, programlı ve sistemli faaliyetlerdir. Bu nedenle hizmetlerin hiyerarşik bir şekilde örgütlenmesi, görev ve sorumlulukların belirlenmesi gerekir.
Örgütlenme Milli Eğitim Bakanlığı düzeyinde başlayarak, il düzeyine ve okul düzeyine yayılır. Okuldaki yönetici, sınıf öğretmeni ve uzmanların görev ve sorumlulukları yönetmeliklerle belirlenmiştir.
1. Bakanlık Düzeyinde (Merkezi düzeyde) Rehberlik Hizmetleri Örgütlenmesi MEB
Talim Terbiye İlköğretim Orta öğretim Özel eğitim ve Reh. Mesleki ve Teknik
Dairesi
Genel Müdür Yard. Genel Müdür Yard.
Rehberlik Daire Başkanı Özel Eğitim Daire Başkanı İdari İşler Daire Başkanı
Rehberlik ve Araştırma
Merkezleri Şubesi
Okul Öncesi ve İlköğretim
Rehberlik İşleri
Orta Öğretim ve Yaygın
Eğitim Rehberlik Şubesi
Özel Sınıflar ve Kaynaştırma Şubesi
Ölçme Araçları Şubesi
Dış İlişkiler ve Proje Şubesi
Öğrenci İşleri Şubesi
2. İl / İlçe Düzeyinde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütlenmesi
İl ve ilçelerdeki Psikolojik Danışma ve Rehberlik valiliğe bağlı olarak Milli Eğitim müdürlüklerinin başkanlığında sürdürülür.
İl ve ilçelerdeki Milli Eğitim müdürlüğü hiyerarşisinde Milli Eğitim müdüründen sonra müdür yardımcıları yer alır.
Milli Eğitim müdürü ildeki eğitimle ilgili diğer etkinliklerden sorumlu olduğu gibi rehberlik etkinliklerinden de sorumludur.
Şube müdürleri veya müdür yardımcıları bu konuda müdürlere yardımcı olurlar.
17 Nisan 2001’de yayınlanan yönetmeliğe göre bu hizmetlerin yürütülmesinden sorumlu olanların görevleri belirlenmiştir.
Milli Eğitim Müdürü
Milli Eğitim Müd. Yard. / Şube Müdürü
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Rehberlik ve Araştırma Okul Müdürlükleri
İl Danışma Komisyonu Merkezi (RAM)
İl / İlçe Milli Eğitim Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürlerinin Görevleri
● İl Milli Eğitim müdür yardımcısı veya şube müdürü, ildeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin organizasyonu ve yönetiminden sorumludur.
● Bakanlık ile Kurumlar arasındaki haberleşmeyi sağlar, gelen yazıları ilgili kurumlara ulaştırır.
● İl ve ilçelerde rehberlik hizmetlerini yürüten kurumların bütçe işlerini yürütür.
● Personel ihtiyacını belirler, yerel olanaklarla giderilemeyen ihtiyaçları bakanlığa bildirir.
● Rehberlik servislerinde görev alan bireylerin atamalarında komisyon üyeliği yapar ve atamalara ilişkin Rehberlik Araştırma Müdürlüklerini bilgilendirir.
● Rehberlik hizmetlerini yürüten kurum ve servislerin yer, donatı, araç-gereç gibi ihtiyaçlarını karşılar.
● İl danışma komisyonunda alınan kararların zamanında bakanlığa iletilmesini sağlar.
● İl danışma komisyonunda alınan kararların uygulanmasına ilişkin gerekli çalışmaları yapar.
● Rehberlik çerçeve programlarının uygulanması için gerekli çalışmaları yapar ve ihtiyaçları giderir.
● Eğitim bölgesinde bulunan eğitim-öğretim kurumlarının yöneltme konusundaki eşgüdümünü ve organizasyonunu sağlar.
● Rehberlik programlarını değerlendirerek bakanlığa gönderir.
● Kurumlar arası işbirliğini sağlamak
● Diğer kurumlar ve üniversitelerle işbirliği yapmak ve onlardan faydalanmak
İL DANIŞMA KOMİSYONU
İldeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin planlanması ve kurumlar arası eşgüdümün sağlanması amacıyla il danışma komisyonu kurulur.
Öğretim yılı başında ve sonunda olmak üzere yılda iki kez yapılan toplantı ile çalışmaların planlanması ve değerlendirilmesi işlevlerini yerine getirir. (Eylül ve Haziran aylarında toplanır) Milli eğitim müdürü veya şube müdürü başkanlığında toplanır.
Komisyonda bulunanlar (Madde – 21)
a) İldeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden sorumlu şube müdürü
b) İlçelerdeki şube müdürleri
c) RAM müdürleri
d) RAM’ın rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölüm başkanları
e) İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarından seçilen birer okul müdürü (Büyük şehirlerde her ilçeden birer okul müdürü)
f) Değişik türden okullarda çalışan en az üç psikolojik danışman
Görevi;
a) Eylül ayında yapılacak toplantıda, il ve ilçelerde yapılması düşünülen rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarına ilişkin gerekli ihtiyaçları belirler, çalışmalarla ilgili önerileri değerlendirir ve bunların sağlanması yönünde kararlar alır.
b) Haziran ayında yapılacak toplantıda il ve ilçelerde yapılan rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarının sonuçlarını değerlendirir. Sonraki öğretim yılı için önerilerde bulunur.
Toplantıda alınan kararlar, toplantının yapıldığı ay içerisinde ildeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünce bakanlığa ulaştırır.
Not: Evde eğitim hizmetleri yönergesi – 6 ay rapor alan özel eğitim öğrencilerini arama tarama çalışması.
REHBERLİK ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ – RAM
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin merkezinde yer alır. Eğitim – öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin iyi bir şekilde yürütülmesi için gerekli çalışmaları yapar.
İl Düzeyinde Ram Müdürlüğü Yapısı (Birimleri)
a) Merkez müdürlüğü
b) Merkez müdür yardımcılığı
c) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölüm başkanlığı
d) Özel eğitim hizmetleri bölüm başkanlığı
RAM müdürlüğü, ilde rehberlik hizmetlerinden sorumlu il milli eğitim müdür yardımcılığına karşı sorumludur.
Merkez müdürünün görevleri
● Merkez müdür yardımcıları arasında işbölümü yapar.
● Merkezin bölümlerine, mesleki formasyonu uygun olan birini bölüm başkanı olarak görevlendirir.
● Bölümlerin çalışmalarını izler, hazırladıkları program, rapor ve projelerini inceleyerek onaylar, sonuçlarını değerlendirir.
● Merkezden hizmet alan bireylerin kayıtlarını tutar. Gizliliğini sağlar.
● Bölümler arası çalışmaları koordine eder.
● Kendi çalışma raporunu ve okulların rehberlik ve psikolojik danışma raporlarını Eylül ayı sonuna kadar il veya ilçenin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümüne gönderir.
● Personelin adaylığının kaldırılmasına ilişkin işlemleri yürütür. Merkez elemanlarının yetiştirilmelerini sağlar.
● Yöneltme ile ilgili hizmetlerin düzenlenmesi için gerekli çalışmaların planlanmasını, uygulanmasını ve değerlendirilmesini sağlar.
● Merkezin personel, bütçe, ayniyat, özlük ve demirbaş işleri ile gereken araç gerecin sağlanması için uygun çalışmaları yapar.
● İl danışma komisyonunun yıla en az iki kez yapılan toplantılarına katılır.
● Özel eğitim gerektiren öğrencileri tespit etmek ve uygun hizmetleri vermek.
● Rehberlik ile ilgili çalışma yapan diğer kurumlarla eşgüdümü sağlamak.
● Merkezin görevlerine ilişkin konularda kurs, seminer ve hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesinde önerilerde bulunur ve çalışmaları izler. Bunların gerçekleştirilmesini sağlar.
Okul Müdürlüğü
Okullar rehberli hizmetlerinin uygulanma sahasıdır.
Okul Müdürü
Okul müdür yardımcısı
Rehberlik ve Psik. Dan. Koordinatör psik. Psikolojik Dan. Sınıf Reh. Öğrt. Diğer Öğrt.
Hizmetleri yürütme kom. Danışman
Okul müdürünün görevleri
● Rehberlik hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamını hazırlar, kullanılacak araç gereci sağlar.
● Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunu kurar, başkanlık eder.
● Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yıllık program ve yürütme planının hazırlanmasını sağlar ve uygulanmasını izler.
● Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğrenci sayısına göre (artışı dikkate alarak) belirler ve milli eğitimin gerekli bölümlerine iletir.
● Okulda birden fazla psikolojik danışman varsa bunlardan birini koordinatör olarak görevlendirir.
● Psikolojik danışmanlar arasında işbölümü yapar. Bu işbölümünü öğrenci sayısı, sınıflar, mesleki formasyon veya özel becerilere göre yapar.
● Rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle işbölümü yaparak okuldaki öğretmenleri her sınıfa bir sınıf öğretmeni olmak üzere görevlendirir. Mümkünse aynı öğretmen öğrencilerin mezuniyetine kadar bu görevi üstlenmelidir.
● Psikolojik danışman, sınıf rehber öğretmeni, öğrenciler ve veliler arasında eşgüdümü sağlamak için gerekli özeni gösterir.
● Başka okullardan gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını, geldikleri eğitim kurumlarından ister ve rehberlik servisine iletir.
● Rehberlik ve psikolojik danışma servisince hazırlanan program ile yürütme planının birer örneğini ders yılı başında (ilk ay içerisinde), yıl sonu raporunun bir örneğini ise okulların kapandığı ay içerinde bağlı bulunduğu rehberlik araştırma merkezine gönderir.
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yürütme Komisyonunun Görevleri
Her eğitim ve öğretim kurumunda Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin planlanması, eşgüdümü ve kurum içindeki işbirliğinin sağlanması amacıyla oluşturulur.
Bu komisyon ders yılının birinci ve ikinci dönemin başladığı ilk ay ile ders yılının tamamlandığı son ay içerisinde olmak üzere yılda en az üç defa toplanır. Ayrıca ders yılı içerisinde gerektiğinde okul müdürünün uygun gördüğü tarihlerde de toplanabilir.
Okul psikolojik danışmanları bu komisyonun sürekli üyeleridir. Diğer üyeler ders yılı başında öğretmenler kurulunda yeniden belirlenir. Komisyon şu üyelerden meydana gelir.
● Okul müdürü
● Psikolojik danışmanlar
● Sınıf rehber öğretmenlerinden her sınıf seviyesinde seçilecek en az birer öğretmen.
● Disiplin kurulundan bir temsilci
● Okul aile birliği ve okul koruma derneğinden birer temsilci,
● Okul öğrenci temsilcisi
● Psikolojik danışmanı bulunmayan okullarda gerektiğinde rehberlik araştırma merkezinden bir uzmanın komisyona katılması sağlanır.
Komisyonun görevleri
● Rehberlik sevisince hazırlanan yıllık program ve yürütme planını inceler, görüş bildirir. Uygulanması için gerekli önlemleri karara bağlar.
● Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan sorunları inceler, çözümüne ilişkin önlemleri belirler.
● Eğitim ortamında; öğrenciler, öğretmenler, aileler, yöneticiler ve psikolojik danışmanlar arasında sağlıklı ve uyumlu ilişkiler kurulabilmesi için gerekli önlemleri görüşür ve yapılacak çalışmaları belirler.
● Yapılacak çalışmalarda birey, aile, ilgili kurum ve kuruluşlara yönelik iletişim ve işbirliğine ilişkin önlemleri belirler.
● Yönlendirme çalışmalarında gerekli imkânları sağlar.
Okul müdür yardımcısı
● Sorumlu olduğu sınıflardaki öğrencilere ilişkin sorunları ve gerekli bilgileri rehberlik servisine iletir.
● Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu toplantısına katılır.
● Okul müdürünün vereceği rehberlik hizmetleriyle ilgili diğer görevleri yapar.
Koordinatör psikolojik danışmanın görevleri
● Rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile okul yönetimi arasındaki koordinasyonu sağlar.
● Rehberlik servisinin hazırladığı okulun rehberlik programını ve çalışma raporlarını onaylamak ve birer örneğini RAM’a gönderilmek üzere okul müdürüne iletir.
Psikolojik danışmanın görevleri
● Rehberlik programını okul türüne, sınıf düzeyine ve öğrenci ihtiyacına göre düzenler.
● Rehberlik faaliyetlerinin uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder.
● Okulun türüne ve özelliklerine göre eğitsel ve mesleki etkinlikler düzenler. (Ünv. Gezisi)
● Bireysel rehberlik hizmetlerini yürütür.
● Mesleki ve bireysel rehberlik için bireyi tanıma etkinliklerini yürütür.
● Formasyonu uygunsa psikolojik danışma yapar.
● Sınıflarda uygulanan rehberlik etkinliklerinden özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygular.
● Okulda rehberlik hizmetleriyle ilgili araştırma yapar, sonuçlarından yararlanılmasını sağlar
● Öğrencinin mezuniyet döneminde, okuldaki tüm eğitim süreci gelişimini, önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini içeren değerlendirme raporunu sınıf rehber öğretmeni, veli, öğrenci ve okul yönetimi ile birlikte hazırlar.
● Okuldaki seçmeli derslerin konulmasında çevre koşulları, okulun olanakları, öğretmen sayısı ve branşı gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin araştırma yapar.
● Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa veya kaynaştırma eğitimi sürdürülüyorsa, bu öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberliği, rehberlik araştırma merkezi ile birlikte vermek.
● Öğrenci gelişim dosyası kayıtlarını ve diğer kayıtları tutar.
● Okula bir alt kademeden ya da başka bir öğretim kurumundan nakil yoluyla gelen öğrencilerin dosyalarını inceler ve sınıf öğretmeni ile birlikte değerlendirir.
● Gerektiğinde rehberlik çalışmalarında kullanılacak ölçme araçları, doküman ve kaynak hazırlama çalışmalarına katılır.
● Ailelere, öğrencilere, sınıf öğretmenlerine ve okul personeline yönelik toplantı, konferans ve panel gibi etkinlikler düzenler.
● Okulda rehberlik hizmetlerine ilişkin komisyonlara ve toplantılara katılır, gerekli bilgileri verir.
● Orta öğretim kurumlarında ödül ve disiplin yönetmeliğinin ilgili maddesinde belirtilen görevleri yapar.
● Ders yılı sonunda yapılan çalışmaları değerlendirir ve rapor hazırlar.
Rehber öğretmenlerin çalışmalarını engelleyen faktörler
● Çalışılan örgüt yapısı
● Yöneticilerin tavrı
● Gelir düzeyi
● Ortamın uygunsuzluğu
● Kendisine duyulan güven eksikliği
● Hizmet verdiği kesimin düşük farkındalık düzeyi
● Atandığı kadrodan farklı bir mesleğe sahip olmak
● Psikolojik yardım almaya ilişkin olumsuz tutumlar
● Hedef kitlenin hasta olarak etiketlenmekten korkması
● Danışmanın eğitim yetersizliği ● Mesleği yeterli tanımaması